Monday, October 6, 2008

Mumbai Tuisunsuo 05/10/08 Vol 1 Issue 6

WESTWARD HO!.....MUMBAI GOLD RUSH OR WILL IT BUST?

(Hung ro, Mumbaiah zu’n suk hausa’ng eitih. Vawi bo in am a bo lem ding?)

Darzakhum Songate

Kum 1848 A.D. le 1855 A.D. inkaar khan California Gold Rush (rangkachak zawng insiek murmur) hi ah um a. An tran nasan chu kum 1848, January thla khan James Marshall anti, pa pakhat hin Sutter’s Mill (Country Hla mawitak khawm an phuok pha kha) hmunah rankachak tlevar el a hmu lei anih. Hi hun tawite sung hin mihriem, pa , nu le nau tamtak , nuoi thum vela hisap hai in sakawr tawlailir le meikhu lawng chi te te hmang in khawvel ram hmuntina inthawk in California ah rangkachak zawngin an thlan lut. Mi tamtak an hlawtlinga, tamtak chu hlawsam in an sum seeng zat khawm hmukir lo in an chavei.

Hi ei tarlang zawk nasan chu tulai North East tieng, a bikin, Manipur mi ei ram khawsak harsatna leiin tamtak India tlangtieng ram- Mumbai, Delhi, Bangalore – ei pan sup sup le inzawma thil ei hril nuom lei anih. Eini mi a tamtak ei umna Manipur khi ei thlir chun a sie em em a, tuta hung ding kum sawm khawm khin thilmak ropuitak ah tlung naw chun thrat tieng a pan ei ring nawh. Chu lai zing in khawpuia fak le dawn zawng an hawi lem ti hi ei mi hai khin ei hriet pei bawk. Saktieng ram fena ding thra a um sinaw chun tlangtieng ram hi ei pan pei ring a um, kum iemani chen bek chu. Mumbai a eni mi a um khawm hi hisap nekin ei pung pei.

Hilaia thil pawimaw ei tarlang nuom tak chu ,veng, khuo le tui maksana bawngnene le khuoizu luongna ram niawmtak, Mumbai ei pan hin, Gold Rush hunlaia a hlawsam pawl ei ninaw nadinga thil tlawmte ei hril nuom lei anih. Mumbai hung hai hi mani vanglai, nunghak /tlangval kum sawm pasari le sawmthum inkar ni deu phuor ei tih. Hi kum inkar lai hi mihriem hring dana chu ei hrat lai aniel baka ei damsungni dinga thil ei siekhawl hun anih. Thlaksam le kutruoka ei kir nawna dingin a hnuoia thil thlawmte hi ei hriet ve dinga ka hung tarlang nuom ve anih.

1. Mumbai hung hma hin khawpuia hin ieng sin am a fe deu, kei ka thiem chi ieng am um ataa, mi dit ang talent le thiemna ka nei am ti hi in en phawt a thra. Khawpui pan ah, uimawl ramsuok ang mei meia hun, tha le sum hmangral a awl.

2. Khawpui tlung hin sinruok hai hi en chet cheta , baw thut el lo in ka thiemna le sawt a sei kan hnikna zawng le hun sawttak ka thrang nuomna chi sin ani tihai cho kha thaw tak taka hmu tum ding anih. Lung inhluma changpan a kawp ngainaw ti angina, sin thrang mei meia inhnik lo le insawn kuol nasa taluo hin eini ah hin hlutna a min pung ngainaw. Hlaw tlawm deu sien khawm inchawm kuol vet nek hin chu det deuva hmunkhata um khan lukhawng a nei nuom bik rieu.

3. Nikhat bu nghei khawm hi mihriem ta dingin thil harsa ani leiin ei fak hmuu na ei sin thaw hai hi a pawimaw pakhtnaa ngai hlak ding anih. Emergency thil a um tilo chun ei sinthawna hi maksan el ding an nawh. Mani sinthawna ursuntaka thaw kha hotu hai ngainatna hlaw baka hun hung pei dinga eita dinga thil thra intluntu ani lem.

4. Sap thuvarin :"sum inkhawl chu sum lam anih” atia. Harsataka ei hlaw sun sun hai hi teplo el in hmang ralnaw mei nih. Inkhawl lungril hi ei nei a ngai anih. Sawmapakhat le income-tax pek hnung hin hmang ding a tlawm nuom vieu. Ei nei sun hi inkhawl trawk trawk ding anih. Sap thuvar bawkin : “I zakuo chu a puon deitawk in thrui rawh” atia. Nei baka khawsak ding hi eini nawh. Mumbai a chu thawrak inla khawm ei phak theilo ding mi antam. Ei nei huntawk anga khawsak thiem tum ei tiu.

5. A hma ah ei hril vuot ang khan, hilaia hung haihi vanglaini ah hung tawl eini. Hmar putar pakhat in ami hril dan chun, mihriem hi kum 45 eini in ei khawsa theinaw chun khawsak antak ta hlak a tia. Ei hunthrat lai hilai ei hmang chun hilai ei umsung ei tar tieng ding chen iengtinam ka khawsak ding tihi ngaituo hlak ei tiu.

6. Khawvel hi thiemna tieng ansang hrat em em leiin, ei thawkna ,annawleh ami veltu boruok hi enkara, na vera , mitmenga midang hai thawdan fak le dawn zawngna tienga ka hnawt phak ve am ti in mani in dawn ran hlak ei tiu.

7. Mumbai ah hin thil theilo ti ding rak a um nawh. Iengkhawm neilo a hung lut vaihai khawm crorepati an nih thei thlat. Chuleiin, thil ei phaknaw a ngai ding iengkhawm a um chuong nawh. Taima tak le diilsut taka thaw chun burip takin ei la indin suok ngei ei ring.

Khiengnaw khawm khi hriet ding tam hle’ng atih. Hitaka ei hril nuom tawite chu fak le dawn zawngnaa ei bahrakhai taluo nawna ding thil tlawmte ei hung ziek ani. Kutbentheka kir hi ei tum naw reng reng ding anih.


Editorial

Ei tulai khawvel thlirin harsatna le buoina dang dangin ami hnawchep zinga. Chuong lai kara ei damna ding le ei fak ding zawngin buoi rak rakin eiin zie nuoi nuoi zing bawk. A chang lem chu ei ruolhai lampuia ei hmu khawmin be dukdak hman lova ei liemsan el chang bo lo. Hieng hih ei fak zawng dan le ei hun hmang dan chu a lo ni ta reng el chuh ani hih. Sienkhawm Pathien tawngse phur, bur le hling kara fak zawng ding ei nit lat el sia, a buoithlak thei ngei.

Amiruokchuh ieng ang povin lo buoi hlak inla khawm ei fena ding le ei sinthawna hih ringum tlat hlak ding chu alo nih. Mihriem a ringuma, nundan mawi a ohursuok zing chuh, tu theida khawm a hlaw ngai naw a, chu nek hman chun ditsakna parthi’n a lo nghak zing lem hlak anih. Chu el chau ni lovin khawlai leng le tuol suok chang khawmin nun dan mawi hi a pawimawna a la tam anih. Abiktakin khawpui a lem chu ringnawtu hai le kawr le vai kara khawsa ei ni leiin inchei dan khawm fiemkhur a tul hle bawk anih. Mitin inchei ei nuom senga,amiruokchu mi mitkham zawng le mani insung le inphu lo raka inthuom dam hi thil mawi a ni ngai nawh. Hi el baka hin mawilo taka thaw ding tul um mang lova kawtthler hrut deu vut vut khawm hih thilmawi ani ngai nawh

Hieng lai zing hin iengtiklai khawma ei theinghil ngai lo ding le ei thaw fan fan hlak ding chu tlawmngaina hih anih. Ieng ang po buoi hlak de inla khawm a tulna le a huna hung invir dawk chang hin chu tlawmngaina eiin suo rawp hlak ding anih. Ei nuom thu nilovin a tulna’an a mi nawr suok el lem ding anih. Chuong sa khawma ei lan thung det mut zing ani chun, ei chung pik hleng a tih. Nikhat laia ei unau Delhi hai thil tuok khah ei hmabak a la ni ve el thei a nih. Inzil le invau hi tukhawm a nuom um naw mani a, a ziltu ni khawm nuom um biek kher naw nih. Sienkhawm ei zir tlat naw chun ei la thaw makmaw la ni ngei a tih.


TUOLSUNG CHANCHIN

## ## Nk Elizabeth Khawbung (Ruthi Khawbung a phirpuinu) khawm hun sawttak Shillong a hang chamhmang hnungin Mumbai alo hung tlung nawk tah. Ama hi NEHU hnuoia Graduate zo thar hlawk ani a, khawtlang thil a khawm trangkaina tamtak nei dingin ei beisei. Chanchin dawng danin ama hi ruol pathumin, hilaia khawsak inhawi lemna ngaituoin an hung zui.

## Chuong ang vang chun MT Ed Board Member Tv Marc Lalrohlan a unaupa Tv Lalringsan Thiek khawm tulna leiin hun tawite cham dingin Ningani zantieng khan Mumbai alo hung tlung ve tah.

## Vawisun Editorial board member le naupang Sunday Sikula lecturer ni bawk Pu Lalthakhum (Buonga) hun sawttak anthawka alo inpucha ta C.P.O Examination,2008 UPSC huoihawtna hnuoia vawisun hin Exam a pek. MT chun hlawtlingna thratak dawng dingin ditsak hle.

## Ei PG warden Lalnunthieng chun Mumbai-a bu a khurdet tum hle ti thu mi ringumtak a inthawkin ei lo dawng. Thawtanni zan khan a puon in zauin, Pu Paukhawmawi a umna hlui chen a puonin alo zar tah.

## Nk Hunlawmum Varte, Royal Caribbean Cruise, Florida(USA) sinthaw-a hun sawttak a zu thanghmang hnungin chawl hmangin kar hmasak khan Mumbai a hung vung lut nawk tah. A first contract hmangzo theia a um leiin chawlni khan Pathien kuoma lawmthu hrilna’n ei refreshment ami tum pek. Zirtawpni zingkar khan insung trulna leiin vengtieng amilo vuong tung san nawk tah.

## Nk Judy Brown khawm Tuithaphai tieng chawl hmanga fe, hmarbiel chen khawm zu tlung chu tuva kar bul khan mumbai hung tlung nawk tah. Hmarbiel le Tuithaphai report ngainuom hai chun pan thei zing a nih. Chu el chu ni lovin vangnei pal chun veng tieng hme khawm a boruok i zirin in tieng a hawnna chance a um.


TAWNGBAU LAKKHAWM

## Ana...pathienni inkhawm tin chu tlangval ami hung leng ding an um ka ring vei leh, ball pet-a an mi fesan vawnga...ka lung a awi naw tawp.
Nk Rakil Lalhrietpui (Ex Miss Vashi)

##...Editor hai, in hung leng zana ka thlalak kha Baroda lo intlung tir thrak naw ro uo....... Tlangval threnkhat a chalkisa lo um pal an ti aw...?
Nk Lisa Lalrosiem (PG Model)

## Sepa......Pathienni zantieng khan inti Captain deuin I ruolhai ball pet dingin I thuoi khawm vela, hlak chu I kirsan dai tawla....
Nk Vanlalchami (Love Guru)

## Tulai chuh Andheri tieng biekin in khawm attendance a tla hnuoia,kei khawm kan khawm thafanna a tla hnuoi dawr,...
Tv Hrangdangliien (AIR Colony)

## Hmel tha nuom le nal nuom hai chun suna,ba’k anga in char char a nel....(Sleeping Beauty)
Nk Jenny Hrangneimawi (Beautiful)

1 comment:

  1. Pu Darzakhum, a ziek in dik khawp el. An ti annawm mihriem chu kum 40 a tling hin a ni ding ding - hausa or pasie, hlawtling or hlawsam, hmangtlak or umziebo, a ni ding an hriet vawng. A hun lai a thaw naw chun 'Se lut hnung a se dai kei' ang chauh a ni ding anih.Zawm vawng in la chu hausakna le hlawtlingna in tran na a top el ding anih. Tim Shakum

    ReplyDelete