Tuesday, September 29, 2009

A RU NO NO SUOK



By L.Keivom
Survival of the fittest.
-Herbert Spencer (1820-1903)
(Principles of Biology)
A chunga thu ei tar lang hi mi tam tak chun thil hung insiem le inthla sawng pei dan chîk taka suitu scientist Charles Robert Darwin (1809-82) hrilah an ngai. Ama hi Pathienin hnuoi le van a hung inumtir (creation) dan chanchin Mosie ziek kaltu nia threnkhat (Creationist) ngai, threnkhat (Evolutionist) inpak hlaw ni bok si, lekhabu The Origin of Species by Means of Natural Selection (1859) ti ziektu hi a nih. Amiruokchu, a chunga trongkam hi mi thiem le dawnril Herbert Spencer trongbau a haw lem a nih. Eini ruok chun naupang inhnelnaah ‘A ru no no suokah’ tiin an pieng hma daiin ei lo hmang tah a nih. Chu naupang inhnelnaa chun, thrungna intar takah ei inbeng a, hnengtawna ei thaw a, a hratin a hrat nawhai an hneng suok a, anni neka hrat lem an hung leh an hneng suok nawk pei a, a hrat tawp takhai pei chauhin thrungna chu an chang hlak a nih. Ei indanglamna ruok chu, anni chun khuorèl scientific truth an hmu suok hrilna trongkamin an hmang a, eini ruok chun hringnun le khawtlanga thil tlung zing social truth hrilnain ei hmang thung a nih.

Ei khawvel hi awm nêmhai ni loin awm khauhai, ru inno le innêm neka ru chang le khauh, thaiduop neka mi huoisen, tha hrûla thrang neka tha rila thrang, thabo nêka mi taima, invêt neka mi var, mi mawl neka mi thiem, chongkor mit neka muvanlai mit put, lungmawl neka lungvar nei, ngaituona tawi neka hmathlir hla an dingchangna hmun a nih. A chakvak naw chu an tlum tiel tiel a; chu ruol chun a hrathai chu an insang tiel tiel bok. Hlo amanih thlai inno dura hung mawnghai khom an bul velah anni neka inthrang hrât lem an um chun sawt naw teah an hung chìm pil a, an hung inrìl deu deu a, a tawpah dìp ralin an um hlak. Dîptu umna hrim hrimah ieng khom inthrang thra thei a um nawh.
Leihnuoi hluotu hringna nei po po hin zalen taka ei inthrang lien theina dingin hmun le hma (space) ei mamaw seng a. Hmun indai tawk a um sung chun innêkna a um ngai meu nawh. Sienkhom, ei hung pung a, ei hmun hluoah ei inleng ta naw pha leh ei hmun zauh ei nuom a, ei kawl le kieng ei nèk hlak. Bu chi hlam khat hlam hnih biel velah ei inso a, bit marin a hung mawng a, phun son theia lien a ni pha ei phawi a, lo lien takah ei phun dar a, a hung thra hlut hlut a, ra hlimum tak a’n suo hlak. Ei insona hmuna khan phun son loin inbeng èk hai sien, inthrang thei loin indîp tuong an ta, ra insuo naw ni hai. Chu chu mihriem le ramsa le vatehai chunga khom thil tlung hlak le tlung zing a nih. Ramsa le vate an tlawm deuh deuh san hi mihriemin an tlatna hmun sukchieurieu a, nêk chèp a, ei that rèm pei lei a nih.
Khawvel histawri hi a hrât lem le rem hre lemin a hrât naw lem an nèk chèp dan le hnè ral pei dan chanchin suina a nih. Hun le hmun khata vàn tonga ropui bùng bûng hai khom phêk dang ei hei phok a, an hlimthla hmu ding a um ta nawh. An ram hming khomin hming dang daih a lo put tah hlak. Kum 1971 hma khan Bay of Bengal saka ram Bangladesh, Meghalaya, Mizoram le Arunachal Pradesh tihai hi an la pieng nawh. Kum sang khat hnungah hieng ramhai hin hming dang daih an put el tah thei. Chuong hming hai chun an kawl le kienga cheng, anni chimraltu hming chawi lem tang an tih. Zo hnathlakhai hin Judahai ang boka ei pi le puhai ram lo del tah po po hluo nawk vong dinga lungril siem a, hrietna, thiemna, varna, thil siem thiemna le sumdawng thiemna tieng ei kawl le kienga mihai khûm vong dinga tumru taka indikna leh hma ei lak chun, ei pi le puhai ram chauh ni lo, ei se vela ram tam tak hi kum sangkhat chu hril lo, zanga hnunga khom eini kutah umin, khawvel map-a le UNO list-ah ZOLAND ti fie kulin ieng leiin am ziekin a um naw ding? A ru no no suokna khawvela hin hnam hming hlun le ram hming hlun hrim a um nawh. A var var le hrât hràt chan a nih.
Chu chu a letling charin a um thei bok. A mihriem chenghaiin ei zir naw pei a ni chun kum iemani zat hnungah MIZORAM le CHIN STATE tihai khom hi um ta kher naw nih. Eden huon rûna chokchawrawitu kha sipai honpui an ni nawh; rûl le a sunga cheng chauh an nih. Chuong anga ei Eden huona luta mi rûntu chu sîr tinah an inphu sup sup a ni ta naw am a ni? Eini lai ngei a rûla inchang ieng zat hiel am ei um ta a? Pawl tin, khaw tin, in tin le biek in tinah rûlngan an inkuol hnèr hnûr el tah ni lo maw? Gehenna tienga mi hnûktu, mita hmu thei lo, mi rûn zingtu hrihai hi a langa hmu theihai nekin tri an um lem daih a nih.
Baibul versus Bhagavad Gita
Hi artikul hih ka ziek san chu tu laia Mizorama an satpui rak, Hinduhai lekhabu thienghlim Bhagavad Gita, a tawi zawnga ‘Gita’ tia ko, Mizo tronga inlet, phek 209-a sa, Rs. 20/- man chauh, kum 2007-a Heritage Foundation (Guwahati) sut le insuo, tu laia an hriet suok thar thut chauh chu a nih. Hi lekhabu inlettu hi Ramthanga Khawlhring a nih. Kum iemani zat liem tah khan Varanasi-ah hun iemani chen Gita inleta a thang hnung le a hung inlet zo hnungin Delhi a hung sir a, ka inah a hung leng a, a manuscript (Mss) kawpi a mi pek nghe nghe a. Gita hi voi iemani zat ka lo tiem suok ve tah leiin a thil inlet chu ka enpui thuok thuok a, a Mizo trong khom a luong thra hle a. Fiemthuin, “Eini rawi hi thiempu hnama miin an mi hril namain, indikna chin khom a um ning a tih, sakhaw tieng hin ei daizai a, nang khomin Gita dam chen i lo inlet hiel el chu a ni hih!” ka ta. Sanskrit a’n chùk dan dam, Gita a’n let chanchin dam, sakhaw trongkam, Zo tronga um lo, a umzie phur suoka inlet tuma a buon lai chanchin dam le sakhaw lekhabu inlet khikhawkzie le hautakzie thu dam hrilin sawt tak kan titi a.
Hi trum hin Rabindranath Tagore-in kum 1913-a Nobel Prize (Literature) a dongna Gitanjali (Inhlanna Hla), Hmar tronga kum 1973-a ka’n let thu le chu chu tu chena tlangzar loa ka la sie thu le a san ka hril a. Hi hi Gita ang boka hla thua rem, rau hla (spiritual verses) thlang khawm, Siemtu le a thilsiem inlaichinna thu le a thilsiemin a Siemtu hmaa inpakna le chawimawina inhlàn a, lampui indik kawkhmu dinga dawvan a kaina hla a nih. Hla phuoktu hin Siemtu thilsiem tinrengah Siemtu hmel a hmu a. Chu chu leilung siem tira inthoka chieng taka a thilsiema inthoka Pathienin a nina le a chatuon thilthawtheina a puong lang thu tirko Paula khomin a lo hril kha a nih (Rom 1:19-20). Amiruokchu, ringna le Pathien thutak hrietna tieng a mimira ei la’n hnuoi si leiin, hieng ang lekhabu hin mi thruoi suol pal a tih ti inlauna leia ka la tlangzar naw thu ka hril a.
Chu thu char chu a nih tu laia Mizorama an buoipui chuh. An hril dan chun, India hmar saka Hindu sakhuo thè dartu pawlin State hrang hrangah inzompui pawl 34 an nei a, chuonghai laia pawl 5 chu Mizorama inthok an nih. Hienghai khukpui tak chu pipu sakhuo le nunphung vong hring le chu zûl zuia mani nina le zierang puta Khuonu/Pathien biek a nih. Kum 2001 Intiempui khan Mizoram-ah mihriem 888573 an um a, kristien 772809, Buddhist 70494, Hindu 31562, Muslim 10099, Sikh 326, Jain 179 le mi dang (Others) 2443 an nih. A tawp taka ‘Others’ ti, sakhuo nei lohai hi Mizo, kristien inti nuom ta lohai vong ni dingin an ring. Chu bakah, Mizo ni si, Israel nia inhrie, Kristien inchuktirna thlauthlaa Juda sakhuo chel a, an ser le sanghai thaw ve pawl an um bok a. Setan be pawl khom an kat nok ta a, a’n khat tawkin an ri hriet ding a um. Hieng hi an ngirhmun a ni leiin, sakhuo pawl hrang hrang thlaphèna lut theina ding kuo an ver pop tah saa Zotronga inthuom Gita hung lut chun an hmulthi a sukding a, imu inhnik nawna khopa invoi pawl an um a nih.
Kum za chuong kristiena insâl tah le Kristien State-a inhril ngam ni si, ieng leia Mizo tronga inlet Gita chun a mi nghong buoi ei inlau am ning a ta? Pathien hring bea inhril, khawvela lekhabu huoisen tak Baibul hmangtu ni bok siin ieng leia inringzona ei tlasam? Ieng leia mi dang chimraltu ni loa mi chimrala um ei tri èm ém? Deuteronomy 28 le Leviticus 26-a thu awi nawna ra a hrilhai kha a sîktu ni dingin ei inngai lei a ni? Krista Lungpui ngheta ngîr ringtu inti sia ieng leia a ru inno lem le awm innèm lem dinga ei inngai am a na?
Inchîmralna hmangruohai
Ar that dan chi khat chauh a um nawh’ ti angin, inchimral dan chi hrang hrang a um a. Chuonghai lai chun langsar taka mi hung rùntuhai nêkin a langa hmu thei lo, sungril tienga mi rûntuhai hi tri an um lem. Chuong inchim ral dan chi hrang hrang chu a tawi thei ang takin hang thlir ei tih.
Pakhatna, tharum le ralthuom hmanga inhnè lâk a nih. Assuria lalin Israel lalram hluotu hnam sawmhai chu BC 721 khan a hung rùn a, a tam lem salah a thruoi a, a ram hluotu dingin ram dang mi a tir a. Chuonga sala a thruoihai chun an chengna ram neituhai khawsak dan le nun dan lain, sawt nawteah an riral dèr a, tu chen hin an chanchin sui ngaina um loin voi boin an bo daih el a nih. Chuong Israel hnam sawm bohai laia mi chu ni phêt tuma thrang lo la, bo dawbola bo khom eini lai ei kat nok a nih. Ieng khom ni sien, hienga tharuma inhnè lâk hi tu hin chu a vâng ta a, hratna le tektik chi dang hmangin ram ei lak tah thung a nih.
Pahnina, intam chilh leia chim ral a nih. Kum 1901 lai chen khan Tripura State-a cheng tam tak chu a ram mihai an nih. Amiruokchu, kum 1971-a East Pakistan buoina leia India rama râltlân maktaduoi sawm neka tamhai laia mi a nuoi telin Tripura ramah an lut leiin thawk le khatah chim pilin an um thut el a nih. H.M.Bareh buotsai Encyclopedia of North-east India Volume VIII-a a rikawt dan chun, hi rama hin a ram neituhai chu a kum têlin an mazu mei tiel tiel a. Kum 1864 khan a ram neituhai tamzie chu 64%, 1901 khan 52%, 1951 khan 37%, 1971 khan 29%, tu hin chu 27% neka tlawm an ni tah. A ram sunga hmun hming zaa sawmkuo neka tamin Korvai hming an put ta bok. Tuta kum za sunga inchimralna chanchin bung le chânga hril hlaw pawl tak chu Tripura bung le châng lungsietum le suongum lo tak hi a ni hrim a nih. Chu chu Mizoram panthlangpa chana tlu, ama chana khom la hung tlu thei thil chu a nih.
Pathumna, lungril inbawi (enslavement) a nih. Inbawi dan chi hrang hrang a um. Sakhuona le kalchar hmanga inbawi hi a nghetin tri a um hle. Mingo misawnarihaiin kristien sakhuo hmangin ei lungril an mi bawi a, an kalchar tuia inchie le an hnam rong kai tah, khawthlang kristien sakhuo chu eini lai an hung tu a, an thaw dán dàn chu Pathien thu tak sawnin ei inchuk a, intrum lo deuin ei thaw ve a. Ei hlut èm ém hlak, ei kalchar le hnam ro hlu tam tak, ringnawtu thuomhnawa an mi belpek taphot chu suontriek anga ngaiin, inro dêr loin ei hluihlawn a, chuonga thaw chu Pathien thu awi thra le thlarau mi ninaah ei ngai. Kristien sakhuo hminga ei thaw a ni phot chun hnam thil hlu ieng khom hnawl fithla vong poitina ei nei nawh. Ei sakhuo thara a tum a hloma inpèm lut chu inchimralnaa ngai nêk hmanin thima inthoka suoka vara lutah ei inngai hmak ngam a nih. Ei hnam thil hrim hrim thim thila ngaina le mingohai thil hrim hrim var thila ngaina lungril indik lo hi piengsuolna pangzatum tak a nih.
Hi thil hin ieng angin am mimal, khawtlang le hnam nunah kakhawk a la hung nei ding ti ei ngaituo phak der nawh niin a’n lang. Lemderna le lemchangna nuna ei lut inthuk èm ém hi a kakhawk laia pakhat a nih. Nina inhmang tu mihriem le hnam khom inza phur le zik suok tak hrim hril ding an um nawh. Ei inkhawmpui nikhuoa kut dawna ding mingo pakhat pahnih an hung inlang ei hmu lei ringota ei chang ei sukpar el dam hih Pathien nêka mingohai ei ring lemzie hriltu a nih. Mingo an hung thrang rawn leia ei inkhawmpui hlawtling hlea ei hril el dam hi inzak a um chauh ni loin, Pathien ei ngainepzie le ei lungril bawitu mingohai mi bawina nghetzie ei tar lang a nih. Chu bawia intang nghet deuh deuh dinga mi khikhmutu le khittuhai chu theida a, “Setan, ka hnungah fe rawh” ti nêk hmanin ei ngai ropui letling nawk nghal!
Palina, inchimralna hmangruo dang chu sumpai (economic) thilah a nih. India hmar sak rama State po po deuthaw hi Kutdaw State ei nih. Infa awk lo State ei um naw tluk a nih. Kristien State inti ti hi infa bat rawn State ei nih. Chuong ang State-a inthoka fe suok misawnarihai thu chuh, ieng anga Pathien thu inril khom ni sien, ieng leiin am ei kutdawnahai chun barah an lo khon ding? Kutdaw chu kut a dawna bawiah a um naw thei nawh. Tu lai khawvela ro nei tak chu sumpai a nih. Ram chikte Japan chu Indopui Pahninaah tlawm sien khom sawt nawte hnungah a thil siem thiemna le chu taka inthoka a sumpai hmuhai chu hmangin khawvel a rùn a, tu khom a dang zo an um nawh. Entirnan, America-a motor siemtu company lien po po, company pakhat chauh ti naw chu a let thal a, a chìm ral vong a nih.
Ei rama ruotui tla po poin inhmaw taka Vairampur tieng an pan nawk nghal hlak angin, ei kutdaw suok sum po po deuthaw hi a ram sukhmasawnnaa hmang nekin ei mamaw tinreng mi petu Vairampur tieng a luong thla nawk nghal hlak. Ei chang ve sun chu ei ek tum a ni el naw maw? A luong thlakna dawt neitu le kontrawltu chu sumdawng hausa mi tlawmte chauh an nih. Manipura lek lem chu India laka zalenna suol suok tuma silai le thranga mi hrawk hrât hràthai hi Sorkar Laipui somdawlna sum inchàn hrat, sum an tawkna kutpar chen khom thlum ti taka liek kawl tawt tawt ruol vong an nih. Silai hmet puok a, bandh an thaw zatin an thlàn ding an cho inthuk deu deu a nih ti an hmu zinga chu an hriet nuom ta nawh. Ni tina mani thlàn ding cho tlut tlut an ni leiin, a hranpaa inthoka chim ral khom an ngai nawh. Mani inlem zo dinga lu hmuom, khuongbai ang chauh an nih. Bandh an thaw zata tuortu chu a ram le mipui an nih. Chuong neka mani lu inhmuom chu ieng am a um a?
Pangana, sorkarin a ram tronga a pom hmangin hnam tenauhai trong chim pilin, an hnam chen an chim ral hlak. Ram khat trong khat hmang rama siem tumna pawlisi a um pha leh hi thil hi a hluor zuol. Burma, tuta Myanmar tia 1988 laia an thlak tah hi entirnan hmang inla. Ram bung 14-in an thre a. Kawl mi (Burmese) hai tamna biel 7- Irrawady, Magwe, Mandalay, Pegu, Rangoon, Sagaing, Tenasserim po chu ‘Division’ an ti a; hnam dang, tlangmihai chengna biel 7- Arakan, Chin, Mon, Kachin, Karen, Kayah, Shan hai chu ‘State’ an ti ve thung a. Tlangmihai chu Kawl trong inthiemtir vong a, damtea chimral an tum leiin kum 1963-a inthok khan sipai diktetor Ne Win inlalna hnuoiah sikul le sorkar ofis le thilthawna iengkimah thawluinain Kawl trong an lak lut a, Saptrong chu Pawlsaria inthokin an inchuktir trantir chauh a nih. Chuonga kum 25 sung a hruol hnung chun, 1988 khan Primary level-ah Saptrong inchuk an tran nawk chauh a nih. Hi hun sunga seilien, dikri insang tak tak neihai khomin Saptrong an lel dèr a, ram puo tieng thrangna zong thei mumal an um nawh. Kawl trong ruok chu a ram phêkin an thiem hman thung. Tlangmihai, eini Zo hnathlakhai ngei khom khawpuia cheng thrangtharhai chun mani trong nekin Kawl trong hmang inhoi an ti lem a, mani trong hluihlawnin an hmang lem hrim a nih. Khing tieng pangah, Kawlhai chimral dit lo le nuom lo tlangmihai chun hnam santu le humtu ding sipai an indin seng a. Hi lei hin Burma chu khawvela helpawl hau tak ram a hung ni a, ram hnufuol lai khom a mong khawnah a thrang char char a nih.
Malaya khomin 1957-a independence a hmu hnung kum ruknaah Sabah, Sarawak le Singapore hai kei lutin ram lien lem a siem a, a hmingah Malaysia tiin ko a hung ni a. Kum 1965-a Singapore an inhnuk dok hnungin a la um po chu trong khat hmang hnama indin tumin an trong Bhasa chu iengkim thawnaah an hung hmang lui a, sawt nawte sungin trong khat hmang ramin an hung siem a, trong tenauhai chu an inchimpiltir treuh hman a nih. Chu chun ieng am kakhawk a la hung nei ding ti hril el ngam ruol a ni nawh. Ieng khom ni sien, ram dang le indawrna dingin English thiem makmaw a ngai ti an hriet tlat leiin Burma nek daiin sikulah an lak lut nawk inhma lem a, Burma ang èm chun an konkawpui pha ve nawh.
Tronga inchîm ral hi innui zing puma lu inlak ang a nih. Chîm pila umhaiin chimpiltuhai trong lungawi taka an hmang elah a tawp nawh. An nunphung an hung ngaisang a, a, an thu le hla, lemchang le film le an fak le dawn hai chen an hung ngaina a, an thaw dan kawpi chu changkangnaah an ngai a, an hung innei pol a, an sakhuo biek an hung biek ve el a nih. Vai film en ngai thrak naw nêkin a en thrang le ngainatu chun a hriet naw karin an pathien ban sawm nei ta dingin a lungrilah hmun a lo inruok lien lem daih tah hlak a nih. Chuong ang bokin, lung lut taka English film, entirnan The Ten Commandments entu chun a chanchin la hre ngai naw le a film la en ngai nawtu nekin Israelhai Pathien tieng a lungril thle lem dai a tih. Ei thil hmu le hriethai hin ei hriet naw karin ei ngaituona sei tak a lo thruoi pèt tah hlak a nih. Inrùnna hmangruo trium laia pakhat chu TV hi a ni hrim a nih. Iemani ti lai khan chu, Baibul nekin ‘Kasauti- film-in eini lai ram a lâk hrat lem daih a nih.
Parukna, sikul hi hrietna le thiemna inchukna ringot ni loin mihriem serna pumbuk thra tak a ni leiin, thuneina cheltuhaiin sikul hmangin hnam tenauhai chimralna sin an thaw rop hlak. Silebas siem thuah, naupang lungrila thu ei tu nuom ang dungzuia buotsai a ni hlak a, ei thu inba chun an ngaituona le thil thlir dan nasa takin a thruoi bok. Abikin, histawri ei inchuktirah fimkhur a ngai zuol. Chun, trong thuah, entirnan, Hindi chauh thiem le hmang dinga pawlisi an neina hmuna chun trong dangin hmun a chang thei nawh. Chu pawlisi chun trong tenau lem hung inthrang ding a hluo a, a dîp hlum hlak. Amiruokchu, Hindi chauh hrehaiin an ram puo tieng sin an zong pha, khawvel dang le indawrna trong English an hriet si naw leiin rawl bang baw ang an ni nawk. Chuong ang char chun, Mizo trong ei ti hi hung lien peiin Zo hnathlak trong hrang hrang chim pil khom ni sien, hrietna le thiemna insang lem inchuk theina le sumpai zongna hmangruoa hmang thei a ni si naw chun trong hmang tlak lemin damtein la chim ral tho tho a tih.
India rama thruoitu hmasahai kha an lo var inril leiin, ‘Unity in Diversity’ chu thuthlunga neiin, a ram tronga Hindi pom siin English leh a thriengin an intlontir a, State tinah an trongpui seng sorkar le sikula hmang nuom nuomin hmang an phal sa bok a. Chu ruol chun hnam tenauhai trong humhal le sukhmasawn dingin hma an lak a. Hi lei hin damten, mani hnam nina le zie seng put zing siin ‘India mi’ ninaah ei hung inhui khawm tiel tiel a, ei nghet deuh deuh bok a nih. Hieng ang pawlisi hi lo hmang naw hai sien chu ‘Hindi’ trong inba lui tumna dodalna lei ringot khomin India ram hi bung tamin koi dar vong ta mei a tih.
Hi thu le inzoma HRD Minister Kapil Sibal intarviu ka ngaithlak chun ka na a ver khop el. Sorkar laipui pawlisi kengkaw tum chu trong pathum bêk naupanghai inchuktir a nih. Chuonghai chu (1) An zung keina State leh an inzom zing theina dingin an ram trong; (2) India pumpui leh an intringmit theina dingin Hindi; (3) khawvel dang leh an indawr tuo theina dingin English. Hi thil pathumhai hi an nina muol sengah an poimaw dan an inang vong a nih. Ei nu trong ei hriet tah naw chun ei kungpui le ei inzomna zung poimaw a chat tina a ni leiin, chu chun mihriem nunah siksawina hrang hrang a siem thei.
Ram hrang hranga um darh Zo hnathlakhai insuikhawm dan ding daptuhai khomin hmathlir hla tak neia kal ei chawi ve chun, damten hnam ropui takin ei la hung ngir suok ve thei a nih. Chu ding chun India sorkarin a rama cheng hnam hrang hranghai hnam hlawmpuia indin suok dinga lampui a sat dan hi enton tlak ni mei a tih. Hindi suklar tumnaah inbalui pawlisi hmangin, Saptrong le rambung hrang hranga tronghai dehawnin, Hindi mi’n hmang luitir sien chu, a hmaa ei hril tah angin, koi dar vong tang ei tih. Chun, trong ei inhmang zat hin hnam ro ei inhmang bok a nih.
Lusei trong besana hmanga Zotrong hung insiem tung mek khom hin a chawmtu hnâr Zo hnathlak trong hrang hrang hi ei inchìm piltir pal hlauh chun trong hausa, thatho le hmang tlakin suok naw ni a, a baksamna phuhruk tumin hnam dang trong la lut treuh ei ta, chu chun damten Zotrong a chie hlum ding a nih. Tu khom hin, entirnan, inthlang thu ei hril ding chun, Saptrong thumalin a chim pil tluk a ni tah: enumeration, electoral roll, election, election manifesto, election agent, candidate, party candidate, independent candidate, contest, vote, vote counting, vote bank, polling station, polling booth, polling officer, ballot box, voting machine, election duty, valid/invalid vote, booth capturing, election result, election petition, ministry, ruling/opposition party le a dang dang. Lainatum deuh a nih.
Pasarina, mihriemin a chengna leilung le khawvel a suosam nasat leiin siksawina chi hrang hrang a hung hring suok a, chuong thilhai chun kakhawk thra naw tak an nei leiin hmun le ram tam tak chu rausanin a um a, an sulhnung ropui tak tak an maksan hmu ding la umhai ti naw chu an thlahai takngiel khom sui thei mumal loa riral tah an tam èm ém. Mihriem an hung pung pei ruolin ram an sukpawn a, thlalera inchangtirin umna tlak loah an siem a, a leilungin hàngna a hung tlasam a, thlai a thra nuom naw a, a, ruotui tla lo hìp tàngtu ram hnawng a um ta naw leiin tuihnarhai an hung kang a, ram sa an hung bo a, tuia chenghai an hung rèm a, a ramin a ngei naw chi an hung lak lut le chinghai chun a leilung an fak siet a, mihriemin hma an hung sawn ruola an hmang seng lo nei tuma hnuoi hausakna an hung hnot leiin leilung hausakna an sukcheureu a, boruok thra lo an hung phu suok rawn a, chu chun sik le sa a hung khak buoi a, a hunah ruo a sur naw pha tràmin a hung zui a, hri le hrai a hung inleng a, civilization ropui tak tak khom an hung ram dèr hlak a nih.
Hieng ang thu suina le thlirna hi tu laia ziektu inlar Jared Diamond-in a ziek a, a bu hmingah ‘Collapse: How Societies choose to Fail or Survive’ (2005 p.575) a ti nghe nghe a. Ama hi international bestseller The Third Chimpanzee, Why Sex is Fund le khawvela mihriem chenghai chanchin danglam taka suina Guns, Germs and Steel tihai ziektu kha a nih. Ei thu buon hi a hmawr ei phor lang tran chauh a nia chu a lo sei taluo tah leiin hieng lekhabua thu poimawhai hi bau khat khom hril hman loin, inpâm takin ei maksan hri phot ding a nih. Hieng tienga inhnikhai chun tiem ngei dingin ditsak takin ka’n fui. Mihriem hi hrietna tharlâma chawm zing ei ni naw chun tuia chawm lo thlai angin ei nun a hung vuoi a, a hung inhil bor bor hlak. Chu chu a hnam puma ei thaw a ni lem chun inngaisieta indom kun a trul, thihmun suol, thi hmin chauh hmabak ei ni leiin. Chuong ang hnamhai ta ding chun a ru no no suokna khawvela hin dam khawsuokna lampui hrim a um nawh. Hrietna fiertui inthienga inchawm zing mihriem le hnamhai ruok chu va kama thing phun angin an inno hlut hlut a, ra tam tak an insuo zom zing hlak.
Thu khârna
Ei thu bulah lut nawkin suktawp inla. Mizo tronga inlet Hindu lekhabu thienghlim Gita mi hung rùn mek hi tria inthin hawp el nêkin, thiempu inti taphot chun chîk taka tiemin, se chipin, Baibul le an inkalna le an inkalna san sui dapin, ei Pathien thu hi ring a um lemzie le bel tlâk a ni lemzie thu ei beramhai inchuktir lem ei tiu. Chu chu thaw si loa a rawl inlap hmasa taka ei thrang chun ei mawphurna ei phur zo nawh tina a ni thei. Kha hmaa thil inri met a um changa a thu mumal hre map si loa rawl sukpuoma lo inhùmru rîngot ei thaw hlak kha chu a huntawk ta nawh. Inzona zawla um ei nih ti theinghil nawng ei tiu. Ei dohai le ei donaa ei ralthuom hmang ding hai (Ef. 6:10-17) khom hre chieng ei tiu. Ieng kima ei innghatna chu ei ngaidan ni loin Baibul thu hring, kawlhnam ngei tak neka ngei lem chu, ni hlak raw se. (September 15, 2009 Delhi)
(l_keivom@yahoo.com)

Tuesday, September 8, 2009

Mumbai Tuisunsuo 1st Anniversary Issue 06-September-09

MUMBAITUISUNSUO

Darzakhum Songate

Mihriem hi ei nunphung reng reng ni mei atih; thu thar hril le hriet hi ei nuom ngawi ngawi hlak. Chanchin lawmum deu lem hi chu a hril inchu in ei inchu deuthaw. Tienlaia, B.C. 480 vel khan Athen mi ha’n Persia lal hrat Marathon indona a anhne chanchin hril dingin anni laia tlan hrattak, Pheidippides chu kilometre 40 vela hla, Athen khuoa an lal va hril dingin antira. Chanchin thar, breaking news eitih dim, a hril zo chun a sawl taluo beidawngin a thi pha hiel.

Thil thra le thalo, thudik le thukhel hang hrilna ding le mi ngaidan hang hne dingin a remchang em lei in news hi tienlaia inthawk khan anlo sut ve hlak hrim anih.

Roman Lalram ah B.C. 59 vel khan kuta ziek fawm nitin thilthlung hai hi a khuo hmun inlar na deu deuva khan anlo tar hlak. Kha hunlai khan tulaiah ei hmang ang paper khawm hi Europe ah a lah um ve nawh. Johannes Gutenberg in kum 1440 khan Printing Press a siem dawka, kha huna inthawk khan lekha sut hrim hrim hi a suk awlsam zuol. Ama khan Gutenberg Bible khawm a lo sut nghe nghe. Europe rama 16th Century vel khan newsletter tihai ang hi alo inlar tran. Chuong ang newsletter, tulaia newspaper tak tak anga ngai thei chu kum 1609 a Johan Corolus in Strasbourg hmuna a sut ve. India rama ve thung chu, lientawk taka saptronga sut hmasatak chu, kum 1780 a in tran, Bengal Gazette kha nin an hril. Chu hnung chun tamtak, nationalist newspaper inti chen India in zalenna a suol laia part pawimaw deu deu lahai khawm an um ve. Tuhin chu Manipur ah hai chen hnam chite te hai khawmin mani trong ngeia tiem thei news ei nei fur tawl. Chu chauh nilovin E-news, hieng, internet le mobile ah inthawk khawm tamtak hmutheiin ah umtah.

Mumbaia eini mi hai news chawlni zata thlumte thlira eilo thlir el hlak, Mumbaituisunsuo khawm kumkhata upa a lo ni der tah. Lawm ah um hle!

Chanchin insuo hi thil intak em em anih. Tienlaia Roman hai lemkha chu papyrus annawhle lunglekha a ziek hi khawlai ah antar kuol hlak ning atih. Printing press hmusuok hnung khawm khan thil a awlsam naw hle. Darsen kha type in an set ah, chu hawrawp thumal chu rembuma pentui nala sut a ngai. A hma met khan vengtieng newspaper chite hai chu typewriter a type hnung in cyclostyle ah an her dawk hlak. Typewriter ah hang thaw khan thil zieksuol hai khawm hang siemthrat el thei anta ngai nawh. Chubaka a suttuhai le a tiemtuhai chen a mi pentui in a mi sukbal pha thei.

Tulai chu mani computer hmaah thrung pumin insawp nei nuoi lovin mawitak in thil an sut dawk thei ta.

Nisienlakhawm, computer ah um hnung khawm hin news insuo ding hin taimakna, ringumna, indikna le ngai dan thra inthuk tak nei a ngai. Chanchin la khawma sut dawka hang sem vel hin taimakna nasatakin a mamawh. Second hand chanchin insuo lova chanchin indiktak insuo ding chun ringumna le taimakna bawk a pawimah. Chun tulai khawvel kalhmang dan hrie ah ngaidan balance deu khawm hi a trul.

Mumbaituisunsuo Editorial Board ei en chun thlangval thralai deu thral annih. Papui inti hai khawm papui tebawp anga naupanga lungril tha inthak vawng an la nih. Chu lei chun ei chanchinbu hi inthrangin hma ah sawn pei ei ring. Hi ding hin Editorial Board member hai hin mi pakhat/pahni chauh sina ngailova mani ta taktak anga invawi pui a ngai anih. Delhi lai khin student ruolin anlo thaw trang tranga, Delhithurawn khi eini news lai tiem thlak pawl kaive in kum 25 lai zet anlo sut tah. Eini news khawm hi tar deu deu a tah thra deu deu bawk atih. A sawt po le an hnik el antih annawm.

Mumbaituisunsuo hin Mumbaia eini mi inlaichinna thratakin a mi siempek. Colaba le Goregaon laia thrung mek hai in Kalina a nunghak pakhat inham dan chen ei lo hriet thei. Ei harsatna le lawmna thuhai min hriet tir tu pawimaw tak anih. Mumbaia ei chanchi hi internet version en in khawvel pumpui hmuthei in a um bawk.

Chanchinbu thrat zie le thratnaw zie enna chu a suok regular dan, a thu phur andik dan, thu thar tak hai a suok hman dan, ngaidan ziek hai a constructive dan le a trawng hmang thrat dan hai dam hi anih. Kumkhat chauh va upa niding chun ei thaw thra hle nin ka hriet.

Mumbaituisunsuo inthrang pei rawh se!

(Pu Darzakhum Songate hih,Mumbai Hmar Welfare Association,Chairman a ni el ba’ka,MT-a article hung ziek zing zing hlak anih.Tuhin nau 2 neiin(nuhmeite le pasalte),an sung in Goregaon,Mumbai-ah an khawsa)-Ed

Ed Sense

Mumbai a chanchinbu hmasatak, Mumbai Tuisunsuo (MT) hi kumkhat alo tling veta leiin, ei lawm hle. Hi kumkhat sung hin thil tam tak a lo liem a, ruoltha tamtak in Mumbai le a suonga cheng hai an mi lo maksan lai zing in tamtak in an mi hung belsa zing bawk a. Tlangval thenkhat in ei nak-ru in hmang ei hmu lai in thenkhat chun sin thar hai eilo hmu ve thung. Athen hai in nakru in hmang ei zawng mek lain a then in sandamna ei lo zawng ve thung. Athen chu sin in sawn lovin ring um takin ei sin thaw pangai ei thaw tlut tlut lain a then chu a pangai nawdeu dit man in hmun dang dang ah ei lo in sawn hman bawk. Pang-ngal thenkhat leiin ei khawvel nithum vel tithawng in ei um bawk, nisienlakhawm, Pune hai lem chu football a ei hne tho. Sikpuiruoi hai hmangin Mr le Miss thar hai nei in inhawi ei lo chen lain thlarau tienga in hawi ei ti ve na ding in Pastor nei in, thalai inkhawmpui hai khawm ei lo hmang. Swine flu tri in a thenin hmai an tuom lai in, ei vok sung le bawng sung hme ding ei thul chuong bawk nawh. Sea-link thar hai ei neia, motor thar nei hai tading khawma south Mumbai fe an hawi lem lai zing in then khat hai chun vai zakkha kumkhat ei lo in hnam nawk der tah. Raj Thackarey in inhnâm na thu a the dar lai in Rev. H. Chungthang chun hmangaina thu a lo the dar ve thung. Khawvel pumpui economy se in tam tak in sin an lo chan lai in, chu neka na lem, hmangai le ngai hai chan khawm ei lo um. A lo tawi ngei kum khat sung chu.

Ieng po khawm chu lo ni sienla, hi kumkhat sunga a mi lo support tu hai popo, artikul, chanchin lawrkhawm, ţawngbau laksawng le a dang dang hai hung suo-ve tuhai popo, trongbau suok changa lungsen neka lungril lien tak a, fun anga mi lo pawm pek tu hai popo le a poimaw tak news tiem tuhai popo in renga chunga lawm thu MT Lenglai Gurup hai in kan hung hril cheu.

Awleh, hi kum khat chu ei news ei lo sut der ta a, nisienlakawm kei ni a news suttu hai in mi hriet chieng lem theinadingin tawitein hi self-introduction hung peng katih:

Tlangval, milai a kut suk puok malam a tarmit namtung in hmu hlak chun James Daihmingthang Pudaite - website incharge ni ngei ati. Ama hi makhat chova, bag pai puma lawn vat vat hlak ani lei in a fit hle.

Tlangval, iengtik lai khawma a I phone a “Office a ka um” hung ti tu chu Joseph Lalpiengrem Joute (Sepa) - chief of trongbau/chanchin lawrkhawm department ni ngei ati. Office a hau lei a office a um ran ei ti lam chu annaw.

Nunghak in I zuk lut a, tlangval hawn lo lenghai lai a nunghak bula lo innui sar pa kha Jacob Lalamalsawm ni ngei ati. Lenglai Gurup member lai chu office kai tum a office tlung ngun naw tak ni thei ati. (Office dang atlung ei ti na lem chu ani chuong nawh).

Papui hmeltha, innui dei zing, zai dam deu, a nu le nau ngai thu khawm hril ngai bek bek lo, pathienni a lekha

phek eng choi deu var in hmu hlak chun Lalthakhum(Buonga) ni ngei ati.

Rawl puok kang, mipui inhmukhawm na a thuhril thiem em em in hmu chun Stephen C Hmar ni ngei ati. Nuhmei mani nek a insang lem, hmangai le thu awi deuva (thaibawi tina ani chuong nawh) zui tlut tlut in hmu chun ama ani thei bawk.

Ni sa hnuoi ni sien, ruo hnuoi ni sienla, soisel ţhak lova inţhung hman lova (ngir pum tina ani chu) tlawmngai deuva mipui lai a lo chang vat vat in hmu chun Chrstopher Lalrothang ni ngei ati. Ama hi mipui lai cho ni lovin in sung a khawm an vir vet vet hlak.

Tlangval, nunghak han an I sei ngam bek lo, newspaper eng le laptop pai pum a Kalina lai lawn vet vet hlak (abik in inrinni zan) in lo hmu hlak chun Marc Lalrohlan ni ngei ati. Lampui a in intuok pui a alo biek naw cheu ani kawm in, a biek pei naw lei cheu ni lovin a motor khal a uluk em lei ani lem.

Tlangval, rail lu anga ziel khu a khu vut vut, phing in bel deu hlek, in nui vak, in hmur vak in lo hmu hlak chun John Dulian ni ngei ati. A umna hlak khawpui Delhi, Chandigarh le Mumbaihai a hmangaizie hrilhlak tlangval in hmu chun ama ani thei bawk.

Best of TRONGBAU

Kolkata ka um lai-a ka thilthaw thatak nia kala hriet zing chu ka pi thawlawm ding chengruk(Rs6) ka thawn kha la ni’ng atih.

- Lalthasang

Pu hai ,kei chuh mi lo ngaithiem ro aw...kei chuh nuhmei chiterek buoi in ka buoi char char anih. - Donald Ngaite

Virus fever anti anti ku hi aw,ka hei nat meu chu,khai ka thlarau kan thla trep an nawm ie. Mumbai nughak hai ka la ngai ema ka lan thla naw mei mei ani aw…Ana chu ka har pei naw khoma phona chu mi ka la biek pei tho……

-LoveJohn

Kalina nunghak pakhat a zuk damnaw meu chu,Vashi le Kalina kar hi penkhatin ka hmang el anih.

- James Daihmingthang

Damdawi mum lien pa a hung zet khan chu,ka natna po po khom sikthlak ang hlol-in ka dam vong vong nghal el..ka ngei khop el hi damdawi hih.

- Monica Lalneivar

Function ei nei nawk pha pha chu,a hun taka ei tran thei naw chun,trin vawng nghal ding,U Luoi,Rama le U David lovin ngir tir ka ta, a hung in hnu hnu an mong tam ka lovin zep tir pei ding (Chom-khat-hnung-in a hung innui)

-Darzakhum Songate

Nuhmei nei hi keima tieng taka lan pei zan naw lang khawm, leilung le lottery hai chen hin ka trul zie chu an mi hriet puiiin ,an mi thrang pui chu anih.Dinner Set hang man reng reng khawm kha a umzie an thuk anih.Khuanu ruat lo D kha chu sira hnawlin,nuhmei khawm hi lottery a thaw el chi am an ta...Sangbai??

- Jacob L Shakum

Monu in kutsebi a min buntir dinglai ka kut an thin chei(2) chu.Nervous am Kailash effect?Ka hriet bik ta nawh.

- Lalrothang Tusing

Kei lem chu ka pieng hma dai-a saphming nei kan tah sawn naw.”

-Eden-par-mawi Khawli

Khawsawt Gurup kha Khawli in suktawp sien khom,tuhin kei-in a thar kan din nok anih.Member a nuom(2) zom thei zing”

-Donald

Mumbai tlangvai hai,a biekin MT tlangval hai James Dai-a rawi-in,Kan inah in hung leng hin ka U hai le Monica chau in hrieta,ei ni khom hair stylist ei um ve zinga

- Ramthienghlim

Sam keitluon tluon in an nei pei a kei khawm ka kei tluon ve el ta diem a ni aw.....

- Racheal Lalhrietpui

sap hming hi in ti vet a ,kei khom saphming ka nei tho Jerusalem

- Lalnuntluong

Rengkai le Khawmoi-a inthawk nunghak shipment hni an hung ding an ti na,nunghak hung tlung thar hai po po kei thlang first.

- Carlos Lienlal

“ Kei thlang First kati a chu U Sepa’n amilo thlang khal vawnga tie…. Pawi thei khawp el veng ka hang umsawt taluo chuh…..”

- Carlos Lienlal

“Ama venga hang suok zawk chau dingin an hrila kha chen a hang um bohmang dai ani kha the. Chuleia ka nuom po kalo thlang ani el chu the. Hril ding dang a um a?”

- Joseph Joute(Sepa)

Hun ei hau rak ta naw leiin,Testimony hung hril ding hai kha,Cowboy ang deuvin in hung draw nghal ding anih”

- Pastor Lalsiesang

In-nei hnung-a(Kohran dan angin) Lalrothang a la broken heart zing el hih..ka hriet theim thei lo anih…

- Senior Mem-Bhai,MT Lenglai Gurup

Mumbai tlangval hai in zei naw taluo..ka nghok..Aizawl ah..Second hand thuomhnaw-in ka hang sumdawng dai ding

- Neihlupui

Tulai chu zawngtra lovin ka hun ka hmang zo...a tung in ka tang met leh..mi puon em khom ku hih zawngtra hmu in ka hmu-a,lo ka tum pei el anih

- Zothansung

Zankhat nunghak lenga ka fe chu,ka nunghak leng han Class-8 inchuk an mi lo sawn ve ringot..ka kum ka zuk hril chu..trit khom an ti ngam ta nawh...Pupu an mi tin aw chau anih - Hau Joseph

Tlangval inleng ei nei lai lai Eli hi a lo trong trong in , khom ku hi ni tang a ti ngaizawng ka nei thei naw na.

- Joy Rebecca

ka phone a unreachable ran hih Doll kan chu ti na kher an nawh..?...”

-Sepa

Zankhat khan Big Village ah ka lo leng dek dek a,Living(Kalina supplier) a hunga, ‘is this ya house,i show you everywhere in Kalina’ a mung ti ringawt chuh,mi nunghak leng muk lai tah.PG ah a la hung fuk naw hrama,a zie tak al a um

-Zohmingsang

Uncle Living a trong pei hmel em baka,Kalina sung hih a fangkuol hne sie,Andheri tieng,Uncle Living hmu phak nawna tieng kan pem tum deu an tah”

- Zohmingsang

Nuhmei nei ta laklaw chun, an zam a,pathloi ding nek chun an puonbil khom sawp el ding anih” Sangbhai

Marka, ana Good Friday khan I car kha biekin chen a nam in, I nam tlung zak an ta.. tak tak anie… - Darzakhum

Call centre chau hih zan sin a lo um biek naw a ni hih,Card-Centre khom hih zan sin a lo ni ve hle,an dik am Lower House hai

- Hau JoSeph

“ in football pet rawt vet hih, kan in sung ka buoi pha zie anih.zani inrinni sun dar 1:00 a inthawk khan a lovin siem zo vawng an tah.Biek ina ballboot a hung bun pal ding hih ka lovin lau taluo-a..”

Dr. Laldaikim

Pastor Pa, ka bu thring fak hih zuk fa zo ka ta, kan in hluo thar ku hih I fe hma’n zuk in hlan vak raw aw..”

- Hmangaizuol

“Joute attraction hi chu a hrat ning ati, ei Secy Pu mi hril hrep sien khom Joute zunzam ana, ama khom an kuoi top ve tho si, mi ati atia chu….”

- Memory

Ei typhoid vaccination nei ding hih,ka lo phur bawk,tlangval tieng kha min injection tir naw pal an tih,kan lau bawk”

- Mary Khongsai

Ei vaccination kha chu ka hlok pui khop el.3 years typhoid free chu hrillo..a syringe khan ka lungril chen a zu kap sa-a..damsung dai dinga..ka lungril hi a hung kap am aw ani ding? ” - -James Daihmingthang

“Dai-ah lo lungngai thraknaw rawh. A U(…..)kalo convince vawng an ta kha. Siel sawm(10) thinghawng sir khok thei thral kalo nepthlak pek che an ta kha.”

- Lalthasang

“ Jacob, I conscience in a la kik dat dat che chun, I lung sukmuong roh.Pathien in a la maksan naw che ti na,a ni chuh”

- John K Dulian

“ tuiruong tui dawn phak chin hih chu ngaituo ding meu kan um le.Kan khat hin kan in todel hne anih”

-Reuben-David Khawbung

“Chanchin tha,chanchin tha, ei ti;ei ti-a,Chanchin tha hih iem ani lie?”

- Pastor Pa

Thil mak deu pakhat chu May-June lai khan lum leiin imu ei khop nawa,tulai ruok hin chu imu in hnik talu leiin Imu ei khop nawk nawa, I don understand”

- Lalal

“ Tuhin Pasal le pasal,nuhmei le nuhmei hi in nei vong ta in la, chi ei inthla thei naw ding ana.Kum 100 khat hnunga chu tunam hnuoi ro hlu’ng an ta?”

- Rama Amo

“Lenglai Gurup hai hih, zingtieng dar 3:00 hnung-a nunghak leng dinga insuok chau nasan hih,I aw a san ding awm-a ka ngai chuh,phak deu ta hnung chun,nunghak hai khom khan “awveh” hang ti khah a awl ta lem-a, a nih”

- Darzakhum

“ U Eli, lam kan hmanga, chu lei ku chun Mumbai map kan chawka….ana chu Mumbai map a hin LOC ka hmu zo der le, ka zong nasa vei leh”

- Alex

“Ei sports meet chu MHWA hminga Pune fe kan sawna,hlak chu PG outing ang tho anih”

- Carlos Lienlal

“kailash.. kailash inti inti-a..iem a nih ka tia....ka zuk hriet chu a lo va ho lawm lawm…”

- Jenny Hrangneimawi

“Nk ei intlonpui/ei lenglai, in ring deuva Skoda ti-a an mi lo ko hi chu a fuk naw deu anih.Abiekin Marc le Dai hih an mi kovin ring thei sie”

- Zohmingsang

Jacob, Mumbai ka hung vung lut char, nunghak leng ding I hriet am? Hung rawh va leng e tih.

- Kaprosang Joute

Kei chu tulai chu ka heart broken a ih. Mumbai a hin a mi hnem tu ding an um naw am ani aw.

- John Dulian

Kan hung inkhawm thei zie naw nasan chu, kalman lei ani nawh, ei ni Mumbai America-a um ei ni hi the, e in khawm hun hi keini ta ding chun Midnight service ani ringot.

- Lungawizo

Sepa in a mi leng fuk thei naw chun, ka leng hrat hle ning ati.

- Zari

Mumbai Jame Bond ni ringawt khawm hi sawl a um. “License to kill” ka nei ringawt a chu, imu ka khawp ngai nawh.

- Jacob Sakhum

We used to eat bamboo from the beginning (an manager pa kawla ruotuoi khawm kan he hlak a ti na a nih)

- James Bossini

Nuhmei inruk hi a lo awlsam naw nhei maw Ste, va tak kir nawk nuom a um el a.

-Lalrothang Tusing

CHANCHIN LAWRKHOM

~ Zani inrinni tarik Sept 05, 2009 khan Pu Kaprosang Joute chu Pune HSA Fresher’s Meet a voirietna(8) Guest of Honor dingin a va thrang.Mumbai tieng-a ei member Marc Lalrohlan,Sam Lalringsan le Joe Songate haiin an ve uop mawi.

~Welfare Secy Pu Stephan C Hmar chun zani inrinni khan Maruti Car(Alto) tharhlok an lovin chawk tah. MT in ei lawm pui hle.

~ Ei unau Andheri tienga ei unau hai chun zani khan, Chakala,Andheri(E) ah Saikot Children Home 29th Anniversary puithu takin an hmang.Welfare Chairman Pu Darzakhum Songate Khuollien a hmangin,ruoi ropuitakin an thre.Kalina tienga ei tlangval hai khawm thra hnem tawk tak an hang thrang ve.

~ Pi Thinnieng w/o Pu Lalpieng fel Joute chu tuta kar liem ta po khan damthra rak lovin a khawsa.

~ Hmangaizuol chu karliem ta khan khuo tieng panin a suok.Chuong ang bawkin Judith Joute kham a sin thawna zawm dingin kar ta khan Australia a pan.

~ Pastor Thanglien, kum 89, (Ei member, Pu Kaprosang Joute a Pu) chun zanikhan ami lo boral san ta. MT in ei sun pui hle.





Wednesday, September 2, 2009

Mumbai Tuisunsuo 23-August-09 Vol 1 Issue 45

My Redeemer Lives

Irose L. Amo

We live in a world where we don't belong. We live among people not known to us. We are different. We stand out among them, but not because of our small eyes or our straight hair or even our clothing. We stand out only for the very fact that we are Christians. We hold a light in us which makes us shine; we hold a truth which can never be challenged. We are powerful people, under God's grace, and perhaps beyond our imagination. The sad thing today though is that many of us don't recognize it. Many of us are so blind and our eyes cannot see beyond the human flesh. We fail to identify ourselves in Christ. And hence, many of us don't know ourselves any more.

We serve a powerful and awesome God. A God who loves us unconditional, who understands our inmost being, a God who forgives and a God so merciful. We are mere human beings with imperfections that need not be defined. However, despite our imperfections, we believe in ourselves. We serve a perfect God, why is it that we fail to believe in Him? Why is it that we remember Him only on Christmas? Why is it that we remember His love for us only on Good Friday? Why is it that we remember His power only on Easter Sunday? And why is it that we remember His presence only on Pentecost?

We walk down the streets of Mumbai forgetting who we are in Christ. Christianity is not something written in our forehead that people will read, it is an invisible cross that we carry along with us in our every day lives.

We laugh, we smile, we cry like all others but yet we are different. A miracle does not lie in smiling when we are happy, the miracle lies in our ability to smile amidst the turbulence in our lives and it is only God who gives us the power to perform that miracle. And what blessed people we are that He is with us!

We equip ourselves with daily news, we know what's going on around the world and yet many of us fail to equip ourselves with the word of God. The Bible has become just another Sunday ornament in our lives. News will come, news will go. People will come, people will go. But what will never change is the Word of God.

Yesterday is gone and tomorrow is yet to come. We are only sure of our today. Live it in a way that's pleasing to God. Make everyday a Christmas, make everyday a Good Friday, make everyday a Easter Sunday and make everyday a Pentecost. Let us remember God in all that we do. Our rewards are stored in heaven. Jesus loves you!

(irose_amo@rediffmail.com)


CHANCHIN LAWRKHOM

~ Tarik 21 August, 2009 khan Welfare Committee ko a ni-a, chutaka thurel a tlangpui hai chu:

    ·Sikpui Ruoi 2009 November thla-a hmang ding.

    ·Sikpui Sports 2009 khom Sikpui Ruoi hma ngei-a nikhat umni kha’ma hmang tum bok anih.

    ·Mumbai Hmar Annual Magazine 2009 suksuok thei ni sien ti a ni bok.

    ·Sum tieng harsatna lei-a Emergency Fund pe thei lo hai chun,ngenna siem in,MHWA in Loan lak dan ding ngaituo pek a tih.

    ·Registration Fee 2009 khawnkhom dingin ,Area-wise a Collector ruot a nih.

~ Tulai ei member sin hmu thar/written test tling ei zuk hriet thei po hai:

    1.Stephan C Hmar-Section Officer-Audit,Comptroller Accountant General.

    2.Lalthrakhum Khobung(Buonga)-Intelligence Assistant Inspector, Intelligence Bureau.

    3.Lalrothang Tusing-Written test tling-Central Bank of India.


~Lienrum a group hai chun an Patron Member Stephan C Hmar a in , Powai-ah zani inrinni August 22, 209 khan an Lawmman lawmna siem-in, ruoi an thre.Tv Joseph Joute le Tv Daihmingthang hai khom Lenglai Gurup ai-aw a hang thrang-in, inhoi an hang ti hle nieng a tih.


TAWNGBAUS

Kei Swine Flu-a na le thi hai hih ka lo thlir chet chet-a, ka thu sukthluk tumna deu chuh,a naran in, a thi hai hih voksa fa lo ni deuvin ka hmu anih.Chuna, Pune ka fe nok pha chu kan naute a chin tak khom soh, voksa a la fak bek naw-a, tu trum chu infak tir ka tum anih,iem I ngaidan Threnlo Bai”

Pastor Lalsiesang

Kan tea spoon hai chu hai-ho pui vong anih”

Nk. Judith Joute

U Eli, lam kan hmanga, chu lei ku chun Mumbai map kan chawka….ana chu Mumbai map a hin LOC ka hmu zo der le, ka zong nasa vei leh “

Tv. Alex(LOC Val)

Thangngur hai Boss pa’n,Unaupa Gou a mi zuk ti el kha chu,hung hril fie vat raw sen”

Miss Gou

Hellow, hi lai Masjid lai ka um.Remote control, ka mobile phone sawn-in ka lo choi pala, ka mobile phone khah mi hung thak pek vat ta”

Tv. Joseph Joute

Sa du kan ni naw-a chu, sa hma-a chu kan tlanhmang ngai nawh.

Tv Stephan Lungtau Hmar

Recitation thaw khah action ding an ti kher-a, mansa pur khom khah ‘action’ tho an naw-a..?

Nk. Apui

Ei inkhompui khan Talent Show item a khan thrang ve sien chu, ka hung thei ding a na, ka khup show dingin”

Nk. Nemzahat(PG Amitabh)

Ei inkhompui zo khan chu hla pakhat ka lungril-ah an lang veng2 a uma,’Lawmman dang ka dit chuong naw’ ti hl a khah”

Nk. Lalruotkim